در این پست درباره آموزش برنامه نویسی و شروع یادگیری برنامه نویسی صحبت خواهیم کرد. زمان زیادی نیست که واژه برنامه نویسی و برنامه نویس وارد فرهنگ و زندگی ما شده است ولی کمتر کسی را می توان پیدا کرد که این واژه برایش مفهومی نداشته باشد. با پیشرفت علم و تکنولوژی های جدید از جمله کامپیوتر، برنامه نویسی و اصول اولیه آن بیشتر مورد توجه عموم قرار گرفته است تا جایی که اکثر کسانی که به این علم واقف هستند براحتی می توانند برای خودشان کسب کار راه اندازی کنند و یا به کسب و کار دیگران رونق ببخشند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با برنامه نویسی و شروع اصولی آن آشنا کنیم تا درک درستی در مسیر پیش رویتان در زندگی از برنامه نویسی داشته باشید.

همیشه برای درک درست از یک مسئله پیشنهاد می شود دنبال آموزش خوب باشید تا در ابتدا، میانه و ادامه راه دچار مشکل نباشید. اما آموزش خوب در برنامه نویسی چگونه انجام می شود؟ سیستم های متفاوتی از نوع آموزش برای افراد در حرفه های مختلف وجود دارد و در کشور ما هم بستر های بسیار مناسبی برای این نوع آموزش ها فراهم شده است. یکی از بهترین آموزش هایی که در سطح وب در زمینه برنامه نویسی وجود دارد مجموعه آموزش های برنامه نویسی می باشد که از مبتدی تا پیشرفته برای افراد و علاقه مندان وجود دارد.

شروع به کار برنامه نویسی

برای شروع هر کاری سه اصل علاقه، هدف و استمرار مهم است. در آموزش برنامه نویسی هم باید به این اصول مقید بود. هیچ فردی ذاتاً برنامه نویس نیست و تنها با تلاش و پشتکار می تواند به هدفش برسد. دیدگاه های مختلفی برای علاقه و انگیزه افراد برای برنامه نویسی می تواند وجود داشته باشد برای خیلی از افراد انگیزه های مادی در اولویت اول مهم است و برای برخی دیگر انگیزه های غیر مادی ازجمله هیجان، سرگرمی، دیده شدن و … وجود دارد. راه های مختلفی برای رسیدن به هر هدفی وجود دارد ولی تشخیص راه کوتاه و بصرفه مهم است. اگر دانشی در زمینه برنامه نویسی ندارید شاید با مزایا و معایب برنامه نویسی آشنا نیستید. در این مقاله سعی خواهیم کرد شما را با برنامه نویسی و اصول اولیه آن و تا حدی با برخی از زبان های برنامه نویسی آشنا کنیم.

اولین پرسشی که در ذهن شما وجود دارد این است که از کدام زبان برنامه نویسی شروع کنم؟ و پرسش های دیگری که کدام زبان برنامه نویسی درآمد زایی و پول بیشتری را به شما می دهد؟ یا اصلاً بهترین زبان برنامه نویسی کدام زبان است؟ و سوالات زیادی از این قبیل. ولی بجای پرداختن به این سوالات و درگیری ذهنتان بهتر است بدانید تمامی زبان های برنامه نویسی تقریباً از یک اصول و مفهوم یعنی Semantic پیروی می کنند و فقط در ساختار یا Syntax باهم متفاوت هستند. پس با درک درست از یک مسئله و دانستن الگوریتم و روش مناسب می توانید براحتی با هر زبان برنامه نویسی کار کنید. اگر اصول اولیه و الگوریتم یک مسئله را درک کنید استفاده از زبان های برنامه نویسی برای شما آسان خواهد شد. پس در درجه اول باید متوجه الگوریتم باشید. بصورت واضح تر اگر شما در امتحان متوجه مفهوم سوال و آنچه از شما خواسته شده، نباشید نمی توانید پاسخ درستی برای آن سوال بنویسید هرچند که دارای خودکار، مداد، خط کش و … باشید. پس در وهله اول با الگوریتم و فلوچارت آشنا شوید.

الگوریتم و فلوچارت

در دنیای واقعی با مسائل زیادی سر و کار دارید که برای انجام آن ها حتماً باید مراحلی را طی کنید تا به سر انجام برسید. طراحی یک الگوریتم مناسب برای حل مسئله، نقش مهمی در برنامه نویسی آن دارد. اگر درک درستی از مراحل حل مساله به زبان عامیانه داشته باشید، به راحتی می توانید برای مساله خود مستندات و نیازمندی های لازم را بنویسند، ساختارها و ساختمان داده های مورد نیاز برای حل مساله را مشخص کنید و آن را به کد برنامه نویسی تبدیل کنید. پس برای آموزش برنامه نویسی، کار خود را با الگوریتم و فلوچارت شروع کنید.

در ابتدا کار کردن با الگوریتم و فلوچارت خسته کننده و شاید بدون مفهوم بنظر برسد ولی باید دقت داشت شما اصولی را یاد می گیرید تا بتوانید با کامپیوتر صحبت کنید و به آن دستور دهید پس به برنامه نویسی و اصول اولیه آن احترام بگذارید و با حوصله کامل شروع کنید به یادگیری الگوریتم و فلوچارت. منابع مختلفی هم در این زمینه وجود دارد که یکی از بهترین منابع در این زمینه آموزش مبانی برنامه نویسی (الگوریتم و فلوچارت) می باشد.

زبان های برنامه نویسی

زبان های برنامه نویسی مختلفی وجود دارند و انتخاب اولین زبان برنامه نویسی برای یادگیری، شما را سردرگم خواهد کرد ولی نگران نباشید بهتر است ابتدا درک درستی از زبان های برنامه نویسی داشته باشیم. زبان های برنامه نویسی به سه سطح تقسیم بندی می شوند:

• زبان های سطح پایین Low Level
• زبان های سطح میانی Middle Level
• زبان های سطح بالا High level

زبان های سطح پایین که به زبان ماشین یا 0 و 1 معروف هستند توسط ماشین یا همان سخت افزار قابل مفهوم هست و برنامه نویسان حرفه ای یا شاید فوق حرفه ای که بیشتر با طراحی سخت افزار کار می کنند با این زبان آشنا هستند. زبان های سطح میانی که زبان اسمبلی نیز به آن گفته می شود برای برنامه نویسان قابل ملموس است و باز برای ارتباط با سخت افزار خاصی از این زبان ها استفاده می شود ولی زبان های سطح بالا کاملاً مستقل از سخت افزار بوده و مد نظر برنامه نویسان کامپیوتر است. باید توجه داشت در نهایت زبان های برنامه نویسی سطح بالا به سطح میانی و سطح پایین ترجمه می شوند و سپس به سخت افزار اعمال می شوند.

در تقسیم بندی زبان های برنامه نویسی سطح بالا، دیدگاه های مختلفی ارائه شده که طبقه بندی های مختلفی را معرفی می کنند ولی از دیدگاه کلی دو نوع برنامه نویسی در زبان های سطح بالا می تواند وجود داشته باشد.

1. برنامه نویسی تحت سیستم
2. برنامه نویسی تحت وب

برنامه نویسی تحت سیستم

همانطور که گفته شد برنامه نویسی تحت سیستم به دو بخش برنامه نویسی مستقل از سیستم عامل و تحت سیستم عامل تقسیم بندی می شود. زبان های تحت سیستم عامل وابسته به یک نوع سیستم عامل می باشد و فقط در همان سیستم عامل کدنویسی، اجرا و استفاده می شود مانند زبان برنامه نویسی سی شارپ #C که در سیستم عامل ویندوز کاربرد دارد یا مانند برنامه نویسی به زبان اندروید Android که در سیستم عامل اندروید قابل اجرا است. در زبان های مستقل از سیستم عامل هم می توان به سی پلاس پلاس ++C و جاوا Java اشاره کرد که وابسته به سیستم عامل نیستند و در سیستم عامل های ویندوز و لینوکس می توان از آن ها استفاده کرد.

برنامه نویسی تحت وب

در برنامه نویسی تحت وب دو نوع برنامه نویسی انجام می شود. در برنامه نویسی سمت سرور، کدهای بارگذاری شده در سرو کار مشخصی را انجام می دهند و نتیجه را در قالب کد هایی برای ما نشان می دهند که زبان برنامه نویسی PHP یکی از این زبان ها است. در برنامه نویسی سمت کاربر نیز برخی از دستورات را پس از خوانده شدن از سرور می توان تغییر داد که این عمل در سمت Client یا کاربر انجام می شود به عنوان مثال زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت Java Script نمونه ای از زبان برنامه نویسی سمت کاربر می باشد.

البته توجه داشته باشید زبان های برنامه نویسی مانند پایتون Python هم وجود دارد که هم در برنامه نویسی تحت سیستم و هم در برنامه نویسی تحت وب کاربرد دارند.

انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب

پس از توضیح مباحث فوق در آموزش برنامه نویسی و اصول اولیه آن می خواهیم زبان برنامه نویسی مناسب را برای شروع انتخاب کنیم. انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب به هدف و انگیزه شما وابسته  است که می خواهید به عنوان یک برنامه نویس در کدام حوزه فعالیت کنید. توجه داشته باشید انگیزه های مالی و اقتصادی در تمامی زبان های برنامه نویسی وجود دارد پس نگران آینده شغلی و مالی خود نباشید و مهم تر از همه مستقل از زبان برنامه نویسی حرکت کنید و هرگز اشتباه بزرگ را انجام ندهید.

اشتباه بزرگ چیست؟ اشتباه بزرگ پریدن از یک شاخه به شاخه دیگر و عوض کردن آموزش زبان برنامه نویسی است. بهتر است در ابتدا یک زبان برنامه نویسی را انتخاب کنید و در آن زبان خبره باشید (نه لزوماً یک حرفه ای) طوری که اکثر قواعد و دستورات آن زبان را یاد بگیرید و اگر زمانی می خواهید برنامه نویسی به زبان دیگری را شروع کنید اندوخته های مهم خود را از زبان قبلی به زبان دلخواه خودتان بیاورید. نسخه ای که اکثر برنامه نویسان برای شروع و ادامه آموزش برنامه نویسی دارند به قرار زیر است.

1- آموزش زبان برنامه نویسی سی پلاس پلاس ++C

می توان ادعا کرد زبان برنامه نویسی ++C مادر زبان های برنامه نویسی است. این زبان جزو زبان های شی گرا یا Object Oriented و سطح بالا می باشد که کاربرد های وسیعی در برنامه ها و سیستم عامل ها دارد. آموزش این زبان آسان است با یک آموزش اصولی به راحتی می توانید در این زبان برنامه نویسی کنید. اگر در ابتدا، برنامه نویسی با سی پلاس پلاس را شروع کنید خیلی زود مفاهیم موجود در زبان های دیگر را یاد خواهید گرفت. پیشنهاد ما این است قبل از آموزش زبان های دیگر برنامه نویسی آموزش زبان برنامه نویسی ++C را به عنوان یک زبان پایه آغاز کنید. منابع زیادی برای آموزش این زبان محبوب وجود دارد که یکی از معتبرترین آن ها آموزش برنامه نویسی C++‎ مجموعه فرادرس می باشد.

2- آموزش زبان برنامه نویسی سی شارپ #C

زبان برنامه نویسی سی شارپ #C با استفاده از فریم ورک دات نت net. در دسترس برنامه نویسان قرار دارد این زبان نیز شی گرا بوده و کمی کاربردی می باشد و بیشتر برای ساخت برنامه ها و اپلکیشن ها در سیستم عامل ویندوز مورد استفاده قرا می گیرد. این زبان خیلی شبیه زبان برنامه نویسی ++C می باشد و تقریباً دستورات مشابهی با آن دارد. در خیلی از موسسات و شرکت ها از برنامه های تولید شده از این زبان برنامه نویسی استفاده می کنند. بسیاری از شرکت ها کامپوننت ها و فانکشن های آماده ای در این زبان تولید کرده اند که با تسلط به این زبان خیلی راحت می توانید به عنوان برنامه نویس در آن شرکت ها شروع به کار کنید. از لحاظ شغلی هم زبان برنامه نویسی سی شارپ جایگاه خوبی در کارخانجات و موسسات دولتی دارد.

3- آموزش زبان برنامه نویسی جاوا Java

زبان برنامه نویسی جاوا Java یک زبان همه منظوره است که کاربرد های زیادی دارد دستورات این زبان نیز بسیار شبیه به سی پلاس پلاس بوده و یادگیری آن آسان است. همانطور که قبلاً هم گفته شد این زبان مستقل از سیستم عامل بوده و پلی برای برنامه نویسی اندروید است. شاید Java هم مانند زبان ++C یک زبان مادر است چون اکثراً در زبان های برنامه نویسی که اپلیکشن های کاربردی تولید می کنند استفاده می شود. به استناد نظرات کاربران بهترین منبع آموزش این زبان به فارسی آموزش برنامه نویسی جاوا می باشد.

4- آموزش زبان برنامه نویسی اندروید Android

زبان برنامه نویسی اندروید برای تولید برنامه ها و اپلیکشن های کاربردی در سیستم عامل اندروید است. محیط برنامه نویسی اندروید استادیو برای این منظور ایجاد و توسعه داده شده است. اندروید استادیو یک محیط توسعه یکپارچه IDE رسمی برای توسعه پلتفرم و برنامه نویسی اندروید است. برنامه های این زبان طرفداران زیادی دارد و کسب کارهای زیادی طالب ایجاد برنامه های اختصاصی این زبان برای خود هستند. این زبان با Java  نوشته شده و دستورات Java برنامه نویسی و اجرا می شود. آموزش برنامه نویسی اندرورید منبع بسیار مناسبی برای شروع کار با این زبان است.

5- آموزش زبان برنامه نویسی پی اچ پی PHP

پی اچ پی PHP زبان برنامه نویسی تحت وب است و برای برنامه نویسی تحت وب می توان از آن استفاده کرد. دستورات این زبان نیز شبیه ++C است. این زبان برنامه نویسی در سرور قابل اجرا است و برای طراحی و ایجاد وب سایت، شما حتماً باید این زبان برنامه نویسی را بلد باشید. شرکت های زیادی در زمینه برنامه نویسی PHP در کشور ما فعالیت می کنند و شرایط بسیار خوبی در جذب افراد در این زمینه وجود دارد علاوه بر این با دانش برنامه نویسی PHP خودتان هم می توانید کسب کار راه اندازی کنید ولی در ابتدا آموزش زبان برنامه نویسی پی اچ پی PHP را خوب یاد بگیرید.

6- آموزش زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت Java Script

اگر می خواهید برنامه نویس تحت وب باشید. حتماً جاوا اسکریپت را خوب یاد بگیرید. برای ایجاد و طراحی یک سایت علاوه بر مسلط بودن به زبان PHP حتماً از جاوا اسکریپ نیز استفاده خواهید کرد. آموزش زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت یکی از کارهای اولیه در طراحی سایت می باشد. در کنار Java Script شما با HTML و CSS نیز سر و کار دارید و در واقع برای برنامه نویسی چگونه نشان دادن و چهره سایت از این زبان استفاده می کنید.

جمع بندی

برای شروع برنامه نویسی و انتخاب آن به عنوان شغل آینده همیشه می توان اقدام کرد اما باید توجه داشته باشید آموزش های اصولی و مرتبط با موضوع در دستور کار قرار گیرد. با انتخاب نحوه صحیح یادگیری در برنامه نویسی می توان به یک برنامه نویس موفق تبدیل شد. اصول اولیه برنامه نویسی درک کاملی از الگوریتم و انتخاب یک زبان پایه برای یادگیری است. نگران بودن از آینده شغلی برنامه نویسی و پرداختن به به اینکه کدام زبان برنامه نویسی درآمد خوبی دارد کار اشتباه و بیهوده ای است. در عوض تمرکز بر روی آموزش یک زبان برنامه نویسی و یادگیری کامل آن بهترین راه ممکن است.

از یکی از دانشمندانی که جایزه نوبل را دریافت کرده بود پرسیده شد اگر دانشمند نبودی بجای آن یک نقاش ساختمان بودی چه اتفاقی می افتاد؟ جواد داد مطمئناً بهترین نقاش ساختمان دنیا می شدم. پس بجای یادگیری زبان های برنامه نویسی متعدد بهتر است روی یک زبان برنامه نویسی تمرکز کنید. در انتها با شناختی که از مجموعه فرادرس داریم برای یادگیری اصولی از فیلم های آموزشی آن استفاده کنید. یادمان باشد استعداد و ذات، بخش خیلی کوچکی در یادگیری برنامه نویسی می باشد و تنها تکرار و تمرین و آموزش اصولی بخش اعظم و مهم در برنامه نویسی است.