راهنمای جامع نحوه ارائه پایان نامه خوب — 9 نکته کلیدی برای موفقیت در جلسه دفاع

نحوه ارائه پایان نامه خوب، موضوعی که شنیدن عنوانش در بار اول استرسی به جانم می‌اندازد و به یاد آن روزهای پرتنش می‌افتم. روزهایی که نتیجه ماه‌ها تلاش و استرس شما، به نحوه ارائه پایان نامه بستگی دارد تا از سنگینی آن‌همه بار که به دوش شماست به یک‌باره فارغ شوید و احساس سبک‌بالی کنید و ناخدا گاه بگویید خدایا شکرت این هم تمام شد!

با همه این توصیفات، برای همه عزیزان جویای علم، چنین روز و لحظه‌ای را آرزو می‌کنم. در همین راستا برای اثبات حسن نیتم و اندک یاری شما عزیزان، پست نحوه ارائه پایان نامه خوب را تقدیمتان می‌کنم.

مقدمه

درست است که مطالعه کتاب‌ها و مقالات در زمینه‌های مختلف کمک شایانی به افراد می‌کند اما شنیدن تجربه دیگران و کمک گرفتن از کسانی که همان مسیر را پیموده‌اند، خود نوعی قوت قلب و آرامش به همراه دارد. به خاطر دارم آن روزها کافی بود تا کسی بگویید دفاع کرده است، با ذوق به طرفش می‌رفتیم و کوهی از سؤالات را بر سرش می‌ریختیم. باحوصله‌ها با جزئیات توضیح می‌دادند و راهنمایی می‌کردند و بی‌حوصله‌ها همان لحظه اول خودشان را راحت می‌کردند و می‌گفتند چیزی نیست به خوبی از پسش برمی‌آیید!

زمان دفاع از پایان نامه من با ایام منحوس کرونا مصادف شد که کلاً اصول و روال دفاع را به هم زد به همین دلیل می‌خواهم برای پست نحوه ارائه پایان نامه خوب، تجربه‌های دفاع پایان نامه خواهرم را بگویم و گریزی هم به دفاع آنلاین خودم بزنم که انشا الله هیچ‌وقت به کارتان نیاید و کرونا بازنگردد که مجبور به دفاع آنلاین و غیرحضوری شوید.

پایان نامه چیست؟

قبل از شروع مبحث نحوه ارائه پایان نامه خوب، باید بدانید که پایان نامه معمولاً در دو مقطع تهیه می‌شود، یک‌بار در پایان تحصیلات تکمیلی دوره کارشناسی ارشد و یک‌بار هم در پایان تحصیلات دوره دکترا. البته بسته به نظام آموزشی و یا سلیقه دانشگاه، ممکن است در مقاطع پایین تر نیز جلسه دفاع برگزار شود. از نیم‌سال دوم و ترم سوم می‌توان پایان نامه را انتخاب کرد که به‌عنوان یک درس 6 واحدی محاسبه می‌شود. بعد از انتخاب و طی مراحل و کشمکش‌های گوناگون به پایان راه و روز دفاع پایان نامه می‌رسیم. چند روز مانده به روز موعود به گرفتن امضاهای مختلف و هماهنگی بین داوران و پژوهش و غیره سپری می‌شود.

شاید برای شما هم این سؤال مطرح باشد که اصلاً هدف از دفاع پایان نامه چیست؟ در پاسخ باید بگویم هدف این است که اساتید و داوران مطمئن شوند که دانشجو کار کرده، به پایان نامه خود کاملاً تسلط دارد و قدرت بیان و ارائه دارد.

• نکته طلایی اول: بگذارید یکی از مهم‌ترین تجربیات شخصی خودم را با شما در میان بگذارم که بسیار برایم کارساز بود. در انتخاب استاد راهنما جرئت داشته باشید و سخت‌گیرترین استاد راهنما را انتخاب کنید! استاد سخت‌گیر و حساس درست است که در طول نوشتن پایان نامه اشکالات زیادی می‌گیرد و به عرف شما را اذیت می‌کند ولی باعث می‌شود پایان نامه شما در آخر بدون ایراد یا لااقل کمترین اشکال را داشته باشد و شما برای سؤالات مختلف و پیچیده داوران آماده باشید.

جلسه دفاع پایان نامه

در جلسه دفاع از پایان نامه نتیجه تلاش‌های چندین ماهه دانشجو در یک زمان حدوداً 20 تا 30 دقیقه‌ای ارائه می‌شود و همه این‌ها به نحوه ارائه پایان نامه خوب شما بستگی دارد. یک بحث علمی جریان پیدا می‌کند و داوران سؤالاتی مطرح می‌کنند که دانشجو باید به آنها طبق تحقیقات خود پاسخ دهد. معمولاً در جلسه دفاع یک داور داخلی، یک داور خارجی، مسئول پژوهش، مدیر گروه، خانواده دانشجوی دفاع کننده و دانشجویانی که علاقه دارند در جلسه دفاع حضور پیدا می‌کنند.

مهم‌ترین نکته در جلسه دفاع حفظ آرامش و کاهش استرس است که آن‌هم در نتیجه تسلط کامل شما به مطالب تأمین می‌شود. بهتر است در چند جلسه دفاع قبل از دفاع خودتان حضور داشته باشید تا با روند کار آشنا شده و به محیط و جو جلسه عادت کرده و برایتان عادی شود. داشتن مهارت‌های سخنوری و فن بیان تأثیر بسزایی در نحوه ارائه پایان نامه خوب دارد.

نکاتی که در زمان دفاع باید رعایت کنیم

در ادامه مبحث نحوه ارائه پایان نامه خوب، به قسمت اصلی بحث یعنی نکاتی که باید در دفاع از پایان نامه رعایت شوند می‌رسیم. قبل از شروع این نکات باید بگویم که هر دانشگاه علاوه بر اصول کلی رایج، یکسری اصول مختص به خودش را دارد که با سایر دانشگاه‌ها متفاوت است، ازجمله تعداد داوران، نوع پذیرایی، تعداد مهمانان و نحوه حضورشان، پیش دفاع و غیره.

1) آغاز جلسه

در آغاز جلسه، بعد از اینکه به شما اجازه دفاع داده شد، شما در جایگاه دفاع قرارگرفته و آماده صحبت می‌شوید. ابتدا خودتان را معرفی می‌کنید، درباره موضوع و کارهایی که انجام داده‌اید در حد چند جمله حرف می‌زنید، فهرستی از مطالبی را که قرار است در مورد آنها صحبت کنید را هم ارائه می‌دهید و بعد شروع به دفاع می‌کنید.

در حالت کلی، شما سؤالی را طرح می‌کنید و در طول جلسه دفاع به آن سؤال پاسخ می‌دهید. اینکه برای پاسخ به این سؤال از چه روش‌هایی استفاده کرده‌اید و چه مراحلی را پیموده‌اید و درنهایت به چه نتیجه‌ای دست پیداکرده‌اید، همه در جلسه دفاع بیان می‌شوند.

همه‌چیز را همراه خود داشته باشید، یک نسخه کامل پرینت شده از پایان نامه، یک نسخه از پایان‌نامه و فایل پاورپوینت روی فلش، نرم‌افزارهایی که با آنها کارکرده‌اید روی سیستمتان باشند، نتایج تحلیلی و نمودارهایی که با استفاده از نرم‌افزارها و برنامه‌ها به‌دست‌ آمده‌اند هم در لپ‌تاپتان موجود باشند، هرچند به‌ندرت پیش می‌آید که داوری از شما بخواهد نتایج را از نرم‌افزار نشان دهید ولی کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند، از بی‌عیب بودن لپ‌تاپ و سیستمتان مطمئن شوید.

2) شروع خوب

سالی که نکوست از بهارش پیداست! معمولاً داشتن یک شروع خوب تأثیر بسزایی روی افراد دارد. یک شروع قدرتمند و جذاب در لحظه ابتدای کار که توجه صددرصدی افراد روی شماست می‌تواند نتیجه کار را تغییر دهد. مطمعناً همه استرس‌ها و نگرانی‌ها تا قبل از شروع بوده و همین‌که آغاز به دفاع کردید از بین می‌روند، پس با اعتمادبه‌نفس بالا و توکل به خدا شروع کنید.

بهتر است در ابتدای ارائه که اختیار کار دست خودتان است چند بخش مهم از پایان نامه را به‌طور مفصل و طولانی توضیح دهید تا حساب کار دست داوران بیاید که با یک دانشجوی قوی طرف هستند. یک شروع با نکات غیر مهم و توضیحات مختصر داوران را نسبت به شما ناامید می‌کند.

3) تهیه پاورپوینت خوب

بعد از اتمام و تکمیل پایان نامه، تهیه پاورپوینت مهم‌ترین بخش به‌حساب می‌آید. پاورپوینت حکم نقشه راه را دارد که مرحله‌به‌مرحله ارائه را پیش می‌برد پس باید آن‌قدر جالب و چشمگیر باشد تا نظر افراد را جلب کند. مطالب درج‌شده در پاورپوینت باید بسیار خلاصه و درواقع فقط عناوین و موارد باشند، گنجاندن تعاریف و مطالب زیاد و توصیفی برای حضار کسالت‌آور است. بهتر است بیشتر از امکانات بصری مثل تصاویر، نمودارها و اشکال استفاده شود و از روی آنها توضیحات مربوط به هرکدام داده شود.

دانلود قالب های آماده پاورپوینت برای ارائه پایان نامه

اگر در انتخاب قالب ارائه خود شک و تردید دارید به تجربه کاری ما اعتماد کنید. مفتخریم با بیش از یک دهه سابقه در تولید انواع پاورپوینت‌ پایان نامه و پروپوزال در مقاطع مختلف با استانداردهای دانشگاه‌های مختلف کشور و اصول نگارش آکادمیک، در خدمت شما عزیزان باشیم.

همین الان کلیک کنید

تعداد اسلایدهای پاورپوینت هم نباید آن‌قدر زیاد باشد چراکه باز برای افراد خسته‌کننده می‌شود، معمولا تعداد اسلاید ها را حداکثر 25 تا 30 اسلاید در نظر می‌گیرند. بهره گرفتن از روانشناسی رنگ‌ها و اشکال هم بی‌تأثیر نیست و می‌تواند در جلب توجه بیشتر افراد کارآمد باشد.

4) زمان بندی مناسب

سعی کنید مدت زمان جلسه دفاع را به خوبی مدیریت کنید، طوری نباشد که آن‌قدر درگیر مطالب حاشیه و مقدمه و تعاریف شوید که برای قسمت‌های اصلی و نتایج و تحلیل‌ها زمان کمی باقی بماند. از 20 تا 30 دقیقه زمان جلسه دفاع بیشترین بخش آن به کارهایی که صورت گرفته و بررسی نتایج و نمودارهای حاصله تعلق می‌گیرد.

5) پذیرایی

همانطوری‌که قبلاٌ هم گفتم بعضی از موارد مربوط به جلسه دفاع دانشگاه به دانشگاه متفاوت است، ازجمله آنها می‌توان به پذیرایی اشاره کرد. برخی از دانشگاه‌ها اجازه تشریفات و ریخت‌وپاش و هزینه‌های بسیار بالا به دانشجویان را نمی‌دهند و تعیین می‌کنند که تا چه حد باشد، بعضی دیگر اما هیچ محدودیتی نداشته و دانشجو کاملاً آزاد است تا خود تصمیم بگیرد.

در ایام کرونا پذیرایی کلاً ممنوع بود تا جایی که حتی در بعضی از دانشگاه‌ها تعهد می‌گرفتند که اگر پذیرایی صورت بگیرد، عواقب انضباطی خواهد داشت. اما روال کار به این صورت است که معمولاً در فصل‌های گرم از نوشیدنی‌های گرم مثل قهوه، نسکافه، کاپوچینو و غیره و در فصل‌های گرم از نوشیدنی‌های سرد مثل انواع آبمیوه‌ها و نکتارها استفاده می‌شود. در کنار نوشیدنی، معمولاٌ شیرینی و میوه، گاهاً آجیل و فینگرفودهای مختلف سِرو می‌شود.

همچنان که امروزه تشریفات در همه قسمت‌های زندگی مردم به طرز عجیبی نفوذ کرده، مراسم دفاع از پایان نامه هم از این مورد بی‌نصیب نشده است. کسب‌وکارهایی هستند که کارشان تهیه و ساخت پک‌های جلسه دفاع باسلیقه مشتریان است. سعی کنید در جلسه دفاع کسانی را داشته باشید که اولاٌ کار پذیرایی را انجام دهند و ثانیاً با سلیقه و اخلاق شما آشنا باشند چراکه اگر آدم حساسی باشید و این کار مطابق سلیقه شما صورت نگیرد، اعصابتان خورد شده و حواستان پرت می‌شود.

6) پوشش و ظاهری مناسب

جلسه دفاع از پایان نامه یک جلسه کاملاً رسمی به‌حساب می‌آید پس باید با پوششی رسمی در آن شرکت کنید. لباس‌هایی مرتب و اتو شده با حفظ شئونات اسلامی و ظاهری مرتب از ملزومات یک دانشجو برای حضور در جلسه دفاع است. ظاهر شدن با آرایش غلیظ برای خانم‌ها و آقایان با ظاهری جلف توهین با ساحت علم و دور از شأن یک انسان فرهیخته می‌باشد. این نکته را هم در نظر بگیرید که داشتن پوشش و ظاهری مناسب ارتباط مستقیمی با نحوه ارائه پایان نامه خوب شما دارد.

7) تسلط روی پایان نامه

سعی کنید چندین بار پایان نامه خود را بخوانید، آن‌قدر که نکته‌ به نکته آن را بفهمید و در آن مطلبی برایتان نامفهوم و گنگ نباشد. مسلط بودن به مطلبی اولاً باعث بالا رفتن اعتمادبه‌نفس شده و شما را در جلسه دفاع قدرتمند نشان می‌دهد، دوماً وقتی فردی در مورد موضوعی تسلط و مطالعه خوبی داشته باشد صحبت کردن در مورد آن برایش آسان، لذت‌بخش و بدون استرس خواهد بود.

8) حفظ آرامش

پیش‌زمینه همه‌چیز در نحوه ارائه پایان نامه خوب، حفظ آرامش است. از روزی که پایان نامه را به‌عنوان یک درس 6 واحدی انتخاب می‌کنید و مراحل سخت نوشتن و آماده‌سازی آن را طی می‌کنید با آرامش باشید و آن را تمرین کنید. اگر در تمام مدت جلسه دفاع آرامشتان را حفظ کنید مطمئناً به هیچ مشکلی برنمی‌خورید و به خوبی از پس آن برمی‌آیید. به سؤالاتی که داوران از شما می‌پرسند با حفظ آرامش و تمرکز پاسخ دهید.

9) بیان خوب

کسانی که از همان ابتدای تحصیل بیان خوب و مهارت سخنوری دارند به‌راحتی می‌توانند در جلسه دفاع، از پایان نامه خود دفاع کنند. داشتن صدایی رسا و شیوا ، بیان خوب و داشتن دایره کلمات وسیع منجر به یک دفاع عالی هم می‌شود. یکی از تمرینات مهم برای تقویت بیان و گفتار، خواندن کتاب است که تأثیر فراوانی در نحوه ارائه پایان نامه خوب دارد پس سعی کنید خودتان را به خواندن کتاب‌های مختلف عادت دهید.

پایان جلسه

به آخرین بحث نحوه ارائه پایان نامه خوب رسیدیم. در پایان دفاع، زمانی‌که مطالب خود را به‌طور کامل ارائه دادید و به اسلاید آخر رسیدید از حضار تشکر و قدردانی کنید. بعد داوران شروع به پرسیدن سؤالات می‌کنند که آن‌هم سلیقه‌ای است و قانون خاصی ندارد. گاهاً یک سؤال و گاهاً چند سؤال پرسیده می‌شود. اگر به همه سؤالات آنطوریکه انتظار دارند به‌درستی پاسخ بدهید نمره کامل را خواهید گرفت در غیر این صورت کمی پایین‌تر و درنهایت اگر اشکال و موردی مشخص کنند که نیاز به اصلاح دارد، اصلاحیه صادر می‌شود که باید آنها را تصحیح کرده و بازگردانید و به‌این‌ترتیب ختم جلسه اعلام شده و دفاع پایان می‌یابد.

در مواردی دانشجویان برای تقدیر از زحمات داوران، استاد راهنما و مدیر گروه هدیه‌ای تهیه کرده و در پایان جلسه تقدیمشان می‌کنند همچنین معمول است که خانواده و یا دوستان دانشجو، در خاتمه دفاع با تقدیم گل این موفقیت را به او تبریک می‌گویند.

نحوه ارائه پایان نامه خوب، قواعد و نکات ثابتی ندارد و شاید اگر وارد جزئیات شویم صدها نکته را می‌توانیم پیدا کنیم که هر یک به طریقی در نحوه ارائه پایان نامه خوب تأثیر دارند. به‌هرحال این نکته را باید در نظر بگیرید که همه‌چیز یعنی نتیجه ماه‌ها تلاش شما به چگونگی ظاهر شدن شما در این جلسه مهم بستگی دارد پس در این مورد بسیار دقیق شوید.

تا اینجای کار بنده تا آنجایی که می‌توانستم تجربیات مفید خودم را در این زمینه، در اختیار شما عزیزان قراردادم. امیدوارم که این مطالب مفید واقع‌شده و این مرحله از زندگی خود را هم به‌آسانی و با موفقیت سپری کنید. لطفا شما هم تجربیات خودتان را در مورد نحوه ارائه پایان نامه خوب با ما به اشتراک بگذارید.